14. Як трытон Харытон зрабіўся філосафам

Рачная плынь хутка несла батыскаф, а Лупыдра  ўсё адно плыла наперадзе: выдатная плаўчыха выдра!

Бульбік і Журавінка, прыляпіўшыся да ілюмінатараў, пільна ўглядаліся ў падводнае жыццё. А за батыскафам – “плёх-плёх-плёх!” ­­– спяшаўся трытон Харытон: яму неадменна трэба было хоць адным вокам пабачыць, як Лупыдра будзе ў баброў інтэрв’ю браць. А тады – хто ведае, мо і сам Харытон у газеце “Купіна” што-небудзь надрукуе?

Трытон Харытон паходзіў з сямейства Сапраўдных Саламандравых. Ух,  колькі бабуля Саламандра яму набаяла пра іх род! Расказвала – людзі здавён вераць у неўміручасць саламандраў, а таксама ў тое, што скурка гэтых яшчарак лекуе ад усіх хваробаў! Кожны трытон-саламандра – гэта маленькі дракон, які рана ці позна абавязкова перакінецца ў вогнедышнага цмока!

Трытон Харытон хоць не чуў і не бачыў, каб з якім-небудзь родзічам так сталася, але ўсё адно верыў кожнаму слову бабулі.

Праўда, узвышаным думкам пра адметнасць свайго роду перашкаджае карась Ясь, які ўвесь час кпіць з трытона Харытона. Знайшоў жа тэму: сам карась, бач, залацісты, а ў трытона Харытона скурка – плямкамі. І такая назола, праходу не дае:

Трытон-Харытон
Злавіў рыбку хамутом!

А Харытон рыбак не ловіць, ён з імі сябруе. Хамут жа наогул у вочы не бачыў і што гэта такое – не ведае!

От і карціць трытону зрабіць нешта адметнае – каб жыхары наземныя і падводныя, лясныя і балотныя ўвагу звярнулі, таленты яго ўхвалілі – мо, тады і карась Ясь адчэпіцца! Вось таму і спяшаецца за батыскафам, насустрач прыгодам.

– Стаяць, бурбалкі не пускаць! – раптам пачуў Харытон грозны вокліч.

Наперарэз плыла страшная рыбіна. Галава большая за тулава. У разяўленай зяпе востранькія зубкі што частакол. Вочы злосныя бліскаюць, сківіцы шчоўкаюць.

– Я – памежнік! Ратан Галавешнік! Есці люблю – цябе ўхаплю!

Ой, бяда! Тутэйшыя рыбкі Галавешніка баяліся: гэтая пражэра тут пасялілася не так даўно, прыплыла з-за свету, ажно з Далёкага Усходу – і палявала на іх.

Трытон Харытон заплюснуў вочы і развітаўся з жыццём: канец! Але раптам вялікі цень засланіў сонца, якое даставала  промнямі да самага рачнога дна.

– А я – чарапаха Саламаха! Земнаводная, галодная, есці люблю – цябе ўхаплю! – пахвалілася чарапаха і кінулася на ратана Галавешніка.

Дарма яна выхвалялася. Хоць у вадзе чарапаха не такая маруда, як на зямлі, але ж ратан аказаўся спрытнейшым. Круць-верць – Саламаха не паспела яго нават за хвост ухапіць.

Тады яна павярнулася да Харытона.

– Трытончык! Харытончык! – кліча. – Пачакай, не ўцякай: давай пагаворым!

Ага, чакай! Харытон добра ведае: Саламаха не толькі траўку скубе, але і на рыбку палюе, ды і трытонам можа паласавацца. Харытон адважна падплыў да чарапахі і кінуў ёй у вочы жвір. Што не зробіш, каб выратавацца ад галоднай Саламахі.

Пакуль тая сварылася і выцярэблівала пясок, Харытон куляй кінуўся за батыскафам.

Плыве Харытон і думае: проці бяскрыўднага трытона ратан – пагрозлівая рыбіна. А для балотнай чарапахі ён – аніякі не страх, а пракорм. Вось так: на любую сілу свая сіла знойдзецца!

Нават і не падазрае трытон Харытон, што паціху ператвараецца ў філосафа – гэта значыць, мысляра, які разважае пра тое, як у свеце ўсё зладжана.

15.З ПЕРАПУДУ БАБРЫ З’ЯДАЮЦЬ ВІЗІТОЎКІ І ПРАБАЧАЮЦЬ ВЫДРЫ ЯЕ НАХАБСТВА

Тым часам лось Савось трушком бег уздоўж ракі, а батыскаф плыў услед за выдрай Лупыдрай.

Бабры любяць сяліцца на лясных рэчках – у цішы і спакоі прыходзяць найважнейшыя інжынерныя рашэнні, якія дапамагаюць ім будаваць трывалыя плаціны.

Над канструкцыяй адной з іх якраз і мазгаваў бабёр Рыгор, седзячы ў сваёй вялікай хаціне, а бабрыха Рыгорыха з бабранятамі прыбіралася пасля смачнай вячэры.

“Бух-ба-бах!” – раптам скаланула хатку, і бабёр Рыгор з жахам угледзеў падводнае страшыдла, з якога тарашчыліся прыплюснутыя да шкла  невядомыя істоты.

– Палундра! – закрычаў бабёр Рыгор, ад перапуду выскачыў на бераг, а за ім – бабрыха Рыгорыха з дзецьмі.

Батыскаф, з разгону ўрэзаўшыся ў бабрыную хатку, таксама імгненна ўсплыў на паверхню. Лось Савось стаў, як укапаны. Выдра Лупыдра выскачыла з вады і кінулася наперарэз бабрынай сямейцы. Кожнаму яна ўсунула па візітоўцы – і бабру Рыгору, і бабрысе Рыгорысе, і бабранятам-Рыгаранятам.

Візітоўкі былі выдрукаваны на бярозавых лісціках. Бабры ад страху і разгубленасці не разабраліся, што іх трэба чытаць, хрум-хрум –  і з’елі! Бедная Лупыдра ледзь не заплакала.

– Я – пазаштатны карэспандэнт газеты “Купіна”. Даследую жыццё баброў. На візітоўках пра гэта напісана! Прабачце за тое, што без дазволу ўлезла ў хатку. Інтэрв’ю з вамі зрабіць хацела!..

Бабрынай сямейцы стала ніякавата.

А тут Журавінка з Бульбікам выбраліся з батыскафа, сталі прасіць:

– Памажыце Лупыдры! Вазьміце на кватэру, дайце паглядзець на ваша жыццё зблізу.

Слухаў-слухаў лось Савось – і паставіў перад бабрамі плецены кош, у якім ляжалі яго скінутыя рогі.

– Вось вам падарунак. Падтрымайце карэспандэнтку.

Бабёр Рыгор і бабрыха Рыгорыха былі гасціннымі, не зласлівымі. Выдру прабачылі, як толькі яна прасіцца стала. А ўжо калі лось Савось ім рогі падараваў, гатовы былі і яго ў хатку пусціць – але Савось туды не ўлез бы.

Таму лось застаўся чакаць на беразе, батыскаф зноў заглыбіўся на рачное дно, выдра нырнула ў падводны ход, што вёў да бабрынай хаткі, а трытон Харытон плаваў пад вокнамі і спадзяваўся, што хоць краёчкам вуха пачуе размову Лупыдры з бабрамі.

Дзе там! Вокны былі шчыльна зачыненыя.

Тады Харытон выбраўся на бераг і надумаў чакаць сяброў разам з ласём Савосем.

– Давай перакусім. – прапанаваў Савось.

– А чым? – уздыхнуў Харытон.

– Ха! У мяне ёсць луста хлеба і дробак цукру: раз-два – і цымус гатовы.

ЯК ПРЫГАТАВАЦЬ ЦЫМУС

Лусту хлеба памачыць вадой і пасыпаць цукрам.
Цымус гатовы!

Алена МАСЛА

Папярэднія цікавінкі

Працяг