Майму ўнуку Ваню пяты годзік пайшоў. Ён гарэза, весялун, галасок яго звініць цэлы дзень, што званочак, цешыць маму, тату. І мяне, дзядулю, – старога, нядужага. Але не толькі галасок радуе, нярэдка – і яго разважанні. Яны бываюць разумныя, як у дарослага, толькі больш вясёлыя, дарослыя бываюць нуднымі. Ваня такім не бывае ніколі. І дзеянні яго часта здзіўляюць сваёй кемнасцю, практычнасцю.

Калі Ваню было тры годзікі ці трохі больш і ён навучыўся слухаць казкі, вершы, апавяданні. У хаце кніг было вялікае мноства. Але Ваня ўжо ведаў, што яны не дзіцячыя, бо тоўстыя і без малюнкаў. І вось мама разам з ім зайшла ў кнігарню.

А ў кнігарні ў Вані заблішчэлі вочкі перад стэндам, на якім былі выстаўлены дзіцячыя кніжкі, прыгожа размаляваныя выявамі людзей, жывёл, птушак, дрэў, рэчак, мора, неба.

– Мама, дай, – працягнуў ручкі Ваня да кніжкі, на вокладцы якой быў намаляваны коцік. – Кіса-коця.

– Тут, Ванечка, не даюць, а прадаюць. Трэба казаць: купі.

– Купі, мама.

Вядома ж, купіла, бо мама Алеся помніла, што ў маленстве сама была кніжніцай. Дый засталася ёй: стала літаратуразнаўцам. Так у доме з’явілася першая кніжка, якую папрасіў купіць Ваня. Пра маленькага хлопчыка Жыхарку і яго сяброў – ката і вераб’я.

На другі дзень, калі выйшлі гуляць, Ваня ўпарта не захацеў ісці ў парк, цягнуў маму за руку ў другі бок, на горку.

– Куды, Ваня?

– У ма-га-зін.

– Ах, у кніжны! – здагадался мама.

Пайшлі.

Ваня паказаў пальчыкам на кніжку, якая яму падабалася:

– Купі, мама.

Так паўтаралася на трэці дзень, на чацвёрты, пяты… Рэдка ў які дзень маме ўдавалася ўгаварыць Ваню пагуляць у іншым месцы, далей ад кнігарні. У прадуктовы магазін, дзе яму куплялі цукеркі, шакаладкі, хлопчыка так не цягнула: зайшлі – добра, не зайшлі – не перажываў, без цукерак абыходзіўся, без кніжкі – не.

Ваню ведалі ўсе прадаўшчыцы і весела сустракалі:

– Ваня прыйшоў!

– Наш пастаянны пакупнік!

– Добры дзень, Ванечка!

І Ваня паводзіў сябе з цёткамі як добры знаёмы, а з кнігамі – як гаспадар. Сам выбіраў кніжку, прыносіў яе да касы, каля якой маці, радасна пасміхаючыся, даставала з кашалька грошы.

За паўгода дзіцячых кніжак у кватэры сабралася многа. Я зайздросціў Ваню, успамінаючы сваё маленства. Кніжак тады было мала. Здзіўляўся, чаму раней, калі раслі мае дзеці, старэйшыя ўнукі, дзіцячых кніжак столькі не набіралася. Урэшце Ванеў тата купіў кніжную шафу – спецыяльна для сынавых кніжак. Запоўнілі яе з ніжняй да верхняй паліцы. Праўда, сярод кніжак нямала такіх, да якіх Ваня яшчэ не дарос. Дарасце. Ужо ведае ўсе літары, сам спрабуе чытаць.

Ваня ганарыцца сваёй бібліятэкай і ўсім яе паказвае. Гасцей ён любіць.

Прыехаў другі яго дзядуля, Валодзя, які жыве далёка ў раёне. Ваня радасна сустрэў яго і, не даўшы распрануцца, выкласці падарункі, за руку пацягнуў у пакой.

– Хадзем, паглядзі маю бібліятэку, дзед.

Прыйшла сястра яго дваюрадная, Маша, і ёй – першае пытанне:

– Машачка, дзіця маё, ты бачыла маю бібліятэку?

А Машы дваццаць пяць гадоў, але так, дзіця маё, называю старэйшую ўнучку я, калі размаўляю з ёй па тэлефоне.

Нязвыклая цішыня ў хаце. Чаму? Што робіць Ваня? Мяне ж пакінулі пільнаваць яго. Заглядваю ў пакой. Тут ён! Стаіць на крэсле перад адчыненай шафай, з чыстым ручніком.

– Ваня, што ты робішь тут?

– Выціраю пыл з кніг.

– Адкуль тут пыл? Тата пыласосіў… І з тваіх кніг ён выціраў пыл.

– Не ўсюды выцер…

У маім кабінеце – на ўсю сцяну – кнігі, якія не чытаюцца ад вокладкі да вокладкі: энцыклапедыі, слоўнікі, розныя даведнікі, навуковыя кнігі, заглядваць у якія патрэба нячастая. І на іх мог сесці пыл.

Перад сном Ваня выбірае кніжку на свой густ. І мама чытае яму пра дзівосныя прыгоды хлопчыкаў і дзяўчатак, звяркоў, птушак…

Ваня засынае з усмешкай на вуснах…

Іван ШАМЯКІН