Анатоль БУТЭВІЧ

ЯК ПРАМЕНЬЧЫК ЗЕРНЕЙКА РАТАВАЎ

Казка

У адным нябесным царстве, у прасветлым гаспадарстве жыў сабе маленькі сонечны Праменьчык. Жыў-пажываў ды дабро нажываў. Не было спакою гэтаму жэўжыку. Ад ранку да вечара па далёкіх сусветах насіўся. З чужаземнымі дзівосамі знаёміўся, усіх сваім цяплом намагаўся сагрэць.

Усюды наравіў зазірнуць няўрымслівы Праменьчык. То на малады месяц заскочыць, каб серпік ягоны падвастрыць. То выводзіць на неба зорку Венеру, каб не заблудзілася ды не спазнілася першай быць.

Бывае, зазірне на агеньчык у Перунову святліцу. А там моладзь камп’ютарнымі гульнямі захапілася, нічога ні бачыць, ні чуць не хоча. Сумна ад гэткай аднастайнасці Праменьчыку. Выскачыць ён са святліцы і зноў па бясконцых прасторах гойсае.

Аднак надакучыла яму бязмэтнае жыццё. Захацелася якую-небудзь добрую справу зрабіць. Вялікую і значную. Ды куды ні кінецца, усюды ўсё перароблена. Блукаў Праменьчык па сусвеце, насіўся, ажно ногі падбіў.

Прысеў на халодную зорку, замаркоціўся.

— І чаму я такі нешчаслівы? — скардзіцца сам сабе. — Чаму не засталося мне добрых спраў?

Ды раптам чуе нечы жаласны голас:

— Хоць бы кропелькай святла хто-небудзь пацешыў мяне, сілы дадаў. А то смерць мая блізка.

Ажывіўся Праменьчык, праз густыя хмары на поклічны галасок пацерабіўся.

А ў іншым царстве, у падземным гаспадарстве жыло адзінокае зернейка канюшыны. Гарэза вецер прынёс яго з пахкага і прасторнага поля на пыльную гарадскую вуліцу. А тут якраз рупныя будаўнікі ўзялі і заслалі вуліцу асфальтам. Каб людзям зручней было.

Пад асфальтам апынулася і зернейка. Засумавала яно ў цёмнай цямніцы. Ні свету белага не відаць, ні святла сонечнага няма. Нават сяброў-паплечнікаў побач ніводнага.

Холад ашчаперыў зернейка, страх апанаваў яго. Грукочуць над зернейкам машыны, цісне на яго цяжкі асфальт.

Давай зернейка гукаць, на дапамогу клікаць. Ды хто ж яго пачуе, замураванага ў цёмнай вязніцы. Вось каб брацікі ягоныя азваліся, на падмогу каго-небудзь паклікалі. Аднак не чуюць яны. Далёка паразносіў іх вецер.

Блукала зернейка па падземных лабірынтах, блукала і з сіл выбілася. Стамілася так, што аж у вачах пацямнела. Але куды ні кінецца, нідзе выйсця няма. Роспач ахапіла зернейка. Абяссілена апусцілася на каменьчык, падперлася рукой і заплакала.

Гарачыя слязінкі з вачэй градам коцяцца, на чорную зямлю падаюць.

Не заўважыла зернейка, як дужаць пачало. Сталі сілы вяртацца. А тут і карэньчык з’явіўся. Жывым сокам з-пад сэрца маці-зямлі напаіў. Праклюнулася зернейка тоненькім бледным расточкам. А ён няўрымслівым аказаўся. Так і точыцца між грудамі зямлі. Так і шыецца сваёй вострай пікай у самыя маленькія асфальтавыя шчылінкі.

Пружыўся, пружыўся і на волю выбраўся. Прабіў-такі чорны асфальт.

А тут акурат сонечны праменьчык з неба спусціўся. Убачылі яны адзін аднаго і моцна абняліся, пабраталіся. І ніколі ўжо больш не разлучаліся. Усю вясну і ўсё лета сапраўднымі сябрамі пражылі.

Зернейка такой моцы набралася, што зламала цвёрды асфальт. А неўзабаве ў тым праломе кусцістая канюшына сваімі белымі кветачкамі засвяцілася.

Праменьчык жа з высокага неба на зернейка прыязна пазірае, гатовы ў любы момант на дапамогу прыйсці.

Анатоль БУТЭВІЧ (нар. 15.06.1948) — беларускі дзяржаўны дзеяч, пісьменнік, перакладчык.