Ноччу пацук задушыў кураня. Верачка доўга плакала, калі пачула пра гэта.

Бацька і маці пайшлі на работу, а Верачка асталася дома адна. Праўда, яшчэ астаўся сабака Румза, курыца з куранятамі і кот. Румза быў зусім стары, ён або ляжаў у будцы, або грэўся на сонцы, паклаўшы галаву на лапы і высунуўшы язык.

Сабака ўбачыў Верачку і радасна вільнуў хвастом.

–Учора пацук задушыў куранятка, а ты ляжаў і не мог прагнаць яго, – сказала Верачка. Сабака вінавата заміргаў вачыма.

Кот ляжаў на прызбе. Ён адплюшчыў адно вока і варухнуў маленькім вострым кухам. Верачка зразумела яго. Ён хацеў сказаць:

–Не чапай мяне, мне так добра тут ляжаць. Калі ты хочаш, то можаш пагладзіць мяне па спіне…

–Я не буду цябе гладзіць, – сказала яму Верачка, – бо ты гультай. І Румза гультай, а ў курыцы сёння ноччу пацук задушыў куранятка.

Верачцы было шкада куранятка, яна ледзь не плакала. Кату стала сорамна ляжаць на прызбе, калі ў курыцы гора, і ён пайшоў шукаць, дзе жыве пацук, каб задушыць яго.

Верачка пайшла ў хату, узяла адтопленага малака і пачала карміць куранятак: хай скарэй растуць вялікія. Потым яна ўзяла палку і пайшла ў хлеў. Яна ведала, што пацук жыве ў хляве, там, дзе зімой заўсёды ляжыць сена. Цяпер у гэтай палавіне хлява нічога не было, толькі ля сцяны стаялі казлы і на іх ляжала невялікае палена: мусіць, бацька не паспеў распілаваць яго і пасекчы на дровы. У хляве было халаднавата і пахла мышамі. Раптам у цёмным кутку, за казламі, Верачка ўбачыла два чырванаватыя агеньчыкі. Яны пазіралі на яе. Верачка ніколі не бачыла пацука, але адразу здагадалася, што гэта быў ён. Ёй стала страшна, яна хацела бегчы, але ўспомніла, што ішла сюды забіць пацука, і засталася.

–Ты задушыў куранятка? – спыталася Верачка.

–Я, – пачула яна ў адказ, і пацук паказаў зубы. Ён прывык іх заўсёды паказваць: хай усе ведаюць, што ў яго ёсць зубы, і хай усе баяцца. Але цяпер Верачка не баялася яго.

–За што ты задушыў яго? Яно ж такое маленькае.

–Я злосны на іх. Я злосны на ўсіх на свеце. Мяне ніхто не любіць, – пачуўся пацучыны піск.

–Цябе ніхто не любіць, бо ты злосны. І я ведаю, адкуль у цябе злосць. Ад зубоў, – сказала Верачка.

–Хі-хі-хі, ад зубоў! – засмяяўся пацук. – А ці ведаеш ты, што ў мяне зубы ад злоці? Чым болей я злуюся, тым большыя ў мяне растуць зубы… І тады я грызу, грызу, грызу ўсё, што трапляецца. Паглядзі, які я злосны. – Пацук учапіўся зубамі ў палку і адкусіў ад яе кавалачак.

–Я скажу Румзу…

–Хі-хі-хі, яна скажа Румзу, старому, глухому Румзу… Я ўчора ішоў па яго будцы, і ён нічога не пачуў.

–Я скажу кату…

–Яна скажа кату, – засмяяўся пацук, але Верачка бачыла, што ён спалохаўся і пачаў зіркаць вачыма наўкол, ці няма дзе паблізу ката. Ката нідзе не было, але пацуку ўжо не сядзелася на месцы. Ён пакруціўся, пакруціўся, узбег на самы верх сцяны, яшчэ раз зіркнуў адтуль на Верачку і прапаў.

І тады ў хлеў увайшоў кот. Ён пайшоў у куток, дзе нядаўна сядзеў пацук, павёў носам, увесь сціснуўся, натапырыўся, зірнуў угору, на бервяно, на якім сядзеў пацук, ускочыў на козлы, прайшоўся па палену туды-сюды і сеў на самым канцы яго. Верачка бачыла, што кот вельмі заклапочаны. Ён будзе біцца з пацуком, а ў пацука такія вострыя зубы… І Верачка выйшла на двор. Але ёй не цярпелася, і яна зноў падышла да варот хлява. Сонца цяпер свяціла ў вароты, і ў хляве было зусім відна. Кот быў на старым месцы. Толькі цяпер ён не сядзеў, а ляжаў на бервяне, падабраўшы пад сябе лапы, уцягнуўшы галаву ў плечы. Каб не кончык хваста, які хадзіў па палене ўбакі, можна было б падумаць, што кот акамянеў. Кот пазіраў угору, на верхняе бервяно. Верачка глянула туды і аж спалохалася: там, ля самай кроквы, сядзеў пацук. Ён таксама быў натапыраны, увесь час паказваў зубы і не зводзіў вачэй з ката. Цяпер пацук здаўся Верачцы яшчэ большым, чым ён быў тады, каіл яна першы раз убачыла яго.

–Ты хацеў злавіць мяне? Дык на, лаві! Я сам прыйшоў сюды, – сказаў пацук кату і ашчэрыў зубы.

–І злаўлю, злаўлю, і ты болей не будзеш душыць маленькіх куранят, – адказаў кот і адступіў трошкі назад, рыхтуючыся скочыць. Пацук спалохаўся і схаваўся за крокву, але зараз жа высунуў з-за яе галаву:

–Ну што, узяў? Хі-хі-хі! – засмяяўся ён. – Думаў, што я буду ісці з-пад сцяны і табе зверху будзе добра скочыць на мяне… Хі-хі-хі… Я хітрэйшы за ўсіх вас – і за цябе, і за твайго глухога Румзу, і за гэтую дзяўчынку. Вунь яна і цяпер стаіць і глядзіць на мяне. Яна баіцца мяне.

–Ніхто цябе не баіцца. Ты сам баішся – і Румзы, і Верачкі, і мяне… Ты асмеліўся напасці толькі на кураня і напаў на яго ноччу, калі курыца спала… Калі ты смелы, дык чаму ж хаваешся за крокву? Чаму баішся спусціцца на зямлю? Ты палахлівец!

–Я палахлівец? Хі-хі-хі! Ён захацеў, каб я спусціўся на зямлю. А ты дастань мяне тут, на бервяне, калі ты такі спрытны. – І пацук вылез з-за кроквы і прыпаў да бервяна, і вочы яго заблішчалі чырвоным агнём.

А ў гэты час паўз хлеў ішоў Румза. Ён таксама шукаў пацука. Ён убачыў, як пад страхой з верхняга бервяна звесіўся доўгі хвост. Румза ведаў, чый гэта быў хрост.

–А-а-а, дык ты тут! – гаўкнуў ён і скочыў на сцяну, каб схапіць пацука за хвост, але не дастаў. Пацук пачаў голас сабакі, захацеў глянуць, дзе ён, і павярнуўся да ката спінай. Кот толькі гэтага і чакаў: як спружына, распрасталася яго цела, і ён кінуўся маланкаю на сцяну. Пацук хацеў павярнуцца назад, але не паспеў: вострыя зубы ўпіліся яму ў шыю, а кіпцюры – у бакі, і абодва яны паляцелі ўніз, на дошкі.

Кот выцягнуў пацука на двор і паклаў на відным месцы: хай усе бачаць, што пацук ужо ніколі не будзе душыць маленькіх куранятак. Прыбег Румза, паглядзеў і кіўнуў галавой: так яму і трэба. Толькі курыца доўга баялася падыходзіць да пацука.

Вечарам прыйшлі з поля бацька і маці, і Верачка ўсё-ўсё расказала ім. Потым сказала:

–Дрэнна, калі ў каго вырастаюць вялікія зубы. Трэба каб ні ў кога не было вялікіх зубоў, тады ніхто не будзе злосны.

Анатоль КУДРАВЕЦ